Ngành công nghiệp bán dẫn hiện đại không chỉ là sân khấu cho các công ty tư nhân lớn của nước ngoài mà còn mang đến cơ hội cho một số công ty Việt Nam.
Tấm wafer “Made in Vietnam” chiếm hơn 10% sản lượng nhập khẩu vào Mỹ trong 12 tháng tính đến tháng 2/2023. Theo báo cáo của Bộ Thông tin và Truyền thông Việt Nam , doanh thu trong tháng đó tăng 75% so với cùng kỳ lên 562 triệu USD. Tại châu Á, Việt Nam chỉ đứng sau Malaysia và Đài Loan về tỷ trọng xuất khẩu chip sang Mỹ.
Tuy nhiên,Theo KUBET thì thành công xuất khẩu này chủ yếu đến từ đầu tư của các công ty nước ngoài, đặc biệt là kế hoạch đầu tư 1 tỷ USD vào khu công nghệ cao TP.HCM của Tập đoàn Intel năm 2006. Chỉ riêng năm 2021, các nhà máy của Intel đã sản xuất và phân phối 3 tỷ sản phẩm bán dẫn trên toàn cầu, đóng góp đáng kể vào doanh thu xuất khẩu của TP.HCM.
Theo sau Intel, các công ty đa quốc gia khác của Mỹ, Hàn Quốc và các đồng minh của Mỹ cũng đã đầu tư vào chuỗi công nghiệp bán dẫn của Mỹ, bao gồm Samsung, Qualcomm Technologies, Texas Instruments, SK Hynix Semiconductor, Ward Quartz Technology, Synopsys Technology và NXP Pu Semiconductor. Tất cả các công ty này cùng nhau tạo thành chuỗi công nghiệp bán dẫn tương đối năng động của Việt Nam.
Tháng 10 vừa qua, Aker International, một trong những nhà cung cấp dịch vụ thử nghiệm, thiết kế và đóng gói chất bán dẫn gia công lớn nhất thế giới, đã đưa vào hoạt động nhà máy bán dẫn tại tỉnh Bắc Ninh. Nhà máy trị giá 1,6 tỷ USD này sử dụng công nghệ đóng gói SiP (System-in Package) tiên tiến, cho phép tích hợp các chip mới với các cấu trúc khác nhau để đáp ứng nhu cầu về trí tuệ nhân tạo, 5G, 6G, lái xe tự động, trung tâm dữ liệu và Internet vạn vật. các yêu cầu chức năng chuyên nghiệp khác cho nhiều công nghệ mới. Cùng lúc đó, gã khổng lồ công nghệ Samsung, đã hoạt động tại Việt Nam gần 20 năm, cũng bắt đầu đưa công nghệ đóng gói chip vào hoạt động kinh doanh tại nước này.
Theo KUBET chia sẻ Một số công ty đầu tư trực tiếp nước ngoài khác cung cấp khoản đầu tư nhỏ hơn nhưng tập trung vào lĩnh vực “thông minh”, cụ thể là thiết kế chip. Có khoảng 40 công ty đã hoạt động trong lĩnh vực này nhiều năm, hoàn toàn là doanh nghiệp Việt Nam và sử dụng kỹ sư người Việt. Tuy nhiên, một số khoản đầu tư gần đây đã chuyển thành phổ biến rộng rãi hơn, cụ thể là thông qua hợp tác với các trung tâm nghiên cứu của chính phủ và học thuật, thông qua các trung tâm R&D của các công ty như Samsung và LG, và với các công ty như Synopsys và Yihua Computer Hợp tác với các trung tâm thiết kế chip ở Hồ Chí Minh Thành phố Hà Nội và Đà Nẵng.
Những dấu hiệu này gửi đi một thông điệp rõ ràng: Việt Nam đang dần được ưu ái là một trong những lựa chọn phát triển chuỗi công nghiệp công nghệ cao, đặc biệt là lĩnh vực bán dẫn. Theo báo cáo của Technavio, ngành bán dẫn Việt Nam dự kiến đạt 6,16 tỷ USD vào năm tới.
Không phụ thuộc quá nhiều vào vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài được KUBET nhất mạnh trong bài viết này
Tuy nhiên, suy cho cùng, các công ty FDI chọn Việt Nam vì lợi ích riêng của họ. Để phát triển ngành bán dẫn bền vững và lâu dài, Việt Nam phải tìm cách phát triển doanh nghiệp trong nước.
Xem xét kỹ hơn thực trạng của các công ty đầu tư trực tiếp nước ngoài, họ đang thúc đẩy hai mắt xích “nhẹ nhàng” hơn trong chuỗi giá trị chất bán dẫn là đóng gói và thiết kế, thay vì sản xuất wafer. Phần thiết kế có thể được hiện thực hóa gần như hoàn toàn thông qua công nghệ số, miễn là bạn có một đội ngũ có tài năng tốt. Các công ty bán dẫn nổi tiếng của nước ngoài (tập trung vào thiết kế và sản xuất gia công) có thể gia nhập thị trường nhanh chóng nhưng cũng có thể rút lui nhanh chóng vì không phải đầu tư quá nhiều ngoài phần cứng, phần mềm.
“Chúng ta không nên kỳ vọng quá nhiều vào đầu tư trực tiếp nước ngoài. Tất nhiên, việc họ tham gia sẽ nâng cao trình độ nhân tài của chúng ta, việc đầu tư của họ cũng sẽ tiêu tốn một khoản tiền nhất định nhưng việc chuyển giao công nghệ sẽ mất nhiều thời gian. Doanh nghiệp trong nước vẫn còn có phải nỗ lực để tiến về phía trước”, TS. Nguyễn Đức Minh, Trưởng khoa Điện tử (Đại học Bách Khoa Hà Nội) nhận xét.
Doanh nghiệp ngành bán dẫn Việt Nam và tỷ lệ nhân lực phân bổ theo từng khu vực theo KUBET chia sẻ
Kinh nghiệm quá khứ cho thấy doanh nghiệp Việt Nam khó hội nhập với tư cách là nhà cung cấp nhà máy sản xuất, đóng gói của các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Các doanh nghiệp quốc tế này đã đưa ra nhiều yêu cầu và đưa gần như toàn bộ các đối tác cung cấp hiện có của họ vào Việt Nam. Samsung là một ví dụ về vị thế thấp của doanh nghiệp Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu. Trong 30 năm thu hút đầu tư nước ngoài, Samsung gần như là công ty có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài duy nhất có mạng lưới cung ứng hoạt động tại Việt Nam. Tuy nhiên, trong số 26 nhà cung cấp của Samsung, có tới 85% đến từ Hàn Quốc, 7,5% từ Nhật Bản và 7,5% từ Trung Quốc và không có công ty thuần Việt nào cả.
Tương tự, dù Intel đã có mặt tại Việt Nam gần 2 thập kỷ nhưng hãng tiết lộ hiện chưa có công ty trong nước nào có thể trực tiếp cung cấp nguyên liệu cho việc lắp ráp chip. Tháng trước, Intel đã quyết định xây dựng một nhà máy đóng gói chip tại Malaysia bằng công nghệ đóng gói 3D tiên tiến nhất. Không giống như Việt Nam, Malaysia có hệ sinh thái sản xuất chất bán dẫn hoàn chỉnh, trong đó các công ty trong nước chịu trách nhiệm về mọi khía cạnh từ thiết kế, sản xuất đến lắp ráp và kiểm tra wafer.
Rõ ràng, nếu muốn thiết lập mối quan hệ cộng sinh với các công ty bán dẫn hàng đầu, doanh nghiệp Việt nên bỏ qua một số nhiệm vụ năng suất thấp như cung cấp nguyên liệu thô và tập trung vào lao động trí tuệ công nghệ cao. Trần Xuân Hoài, viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam, cho biết: “Điều này có thể chỉ giới hạn trong một lĩnh vực rất hẹp”.
Ví dụ: các bước liên quan đến việc kiểm tra thiết kế tấm bán dẫn cho các công ty khác. Không giống như phần mềm, lỗi chip không thể sửa được thông qua các bản vá. Thay vào đó, toàn bộ chip cần được thiết kế lại và sản xuất. Quá trình này tốn thời gian và tốn kém. Các nhà thiết kế chip thường thuê các công ty thực hiện mô phỏng và thử nghiệm mô phỏng để kiểm tra chức năng của các chip được thiết kế. Mặc dù mô phỏng thường dựa vào mô hình đơn giản về hoạt động của chip để chạy thử nghiệm trên máy tính, nhưng mô phỏng sẽ mô phỏng chính xác hoạt động của chip trong môi trường thiết bị thực.
Không có bước nào là dễ dàng và đòi hỏi nguồn nhân lực cao. Tiến sĩ Trần Xuân Hoài (Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam) nhận xét: “Ở Mỹ, những công ty phụ trợ như thế này rất phổ biến trong ngành, mặc dù những công ty này chỉ cần 10 đến 15 người. Điều này mang lại sự thuận tiện cho các công ty lớn. Có thể một số đội Việt Nam có Năng lực, nếu làm tốt có thể nhận được nhiều đơn hàng từ các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài hoặc bị mua lại”.
Sản phẩm chip tại Phòng thí nghiệm thiết kế chip ở Khu công nghệ cao TP.HCM được KUBET tổng hợp
Một lĩnh vực rộng lớn hơn mà các công ty trong nước có thể tham gia là thiết kế chip. Tại đây, Việt Nam có cơ hội tạo ra sản phẩm cho riêng mình hoặc hợp tác với các công ty nước ngoài để cùng phát triển. Trên thực tế, các công ty công nghệ như Viettel, FPT của Việt Nam và một số công ty công nghệ khác đã nhúng chip do họ tự thiết kế vào một số thiết bị, mặc dù việc sản xuất chip vẫn được thực hiện cho các đối tác ở Hàn Quốc và Đài Loan.
Điều này có vẻ phù hợp với định hướng của đất nước. Tại Hội thảo cấp cao NIC về phát triển ngành bán dẫn Việt Nam, Chiến lược phát triển ngành bán dẫn (dự kiến ban hành vào năm sau) có sự tham gia soạn thảo của ông Nguyễn Sơn Ngãi (Phó Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin và Truyền thông Việt Nam) ) tiết lộ Việt Nam sẽ hướng tới cung cấp giải pháp cho từng ứng dụng.
Ông Ruan Shanyi cho biết: “Tất nhiên, chip cao cấp sẽ tiếp tục phát triển, nhưng trong bối cảnh Internet vạn vật phát triển nhanh chóng, nhu cầu về chip chuyên dụng sẽ ngày càng tăng”. “Chúng ta không cần phải có ngay sản phẩm nhưng có thể đồng hành, tham gia vào hệ sinh thái của các hãng lớn, đồng thời tập trung vào thị trường cấp thấp và tầm trung, nơi chúng ta có lợi thế cạnh tranh về giá cả”.
Các công ty Việt Nam có thể đầu tư thiết kế chip quy mô lớn (28-100 nanomet), bao gồm chip lưu trữ, chip điều khiển ô tô và thậm chí cả chip dùng trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng như năng lượng, quốc phòng, di động, dữ liệu và truyền thông. Ông Nguyễn Thiện Ngãi hy vọng nói: “Vì Việt Nam nổi tiếng là nước xuất khẩu phần mềm hàng đầu thế giới nên một khi cung cấp được dịch vụ phần mềm chất lượng cao, các công ty Việt Nam cũng sẽ có những hiểu biết nhất định về khách hàng và nhu cầu của họ, từ đó có thể quảng bá cung cấp các dịch vụ tùy chỉnh và dành riêng cho khách hàng.”
Tuy nhiên, trên thực tế, việc gia nhập thị trường trong lĩnh vực thiết kế này không phải là điều dễ dàng bởi có rất ít công ty thiết kế chip trong nước thực sự được khách hàng ưa chuộng.
Cần phương án hỗ trợ chi phí khởi nghiệp luôn được KUBET chú trọng
Di chuyển trong lĩnh vực bán dẫn không phải là một nhiệm vụ dễ dàng đối với các công ty Việt Nam. So với các doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài phổ biến, doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp mới khởi nghiệp, gặp rủi ro cao hơn. Điều này xuất phát từ việc thiếu các kế hoạch quốc gia hiệu quả để hỗ trợ đổi mới. Trong cuộc phỏng vấn với tạp chí Khoa học & Phát triển vào tháng 11 năm ngoái, một nhà nghiên cứu chip tại một trong những cơ sở đào tạo lớn nhất Việt Nam chia sẻ: “Chính sách của Việt Nam hầu như không hỗ trợ đổi mới”.
Nhà nghiên cứu này đang chăm sóc công ty khởi nghiệp của riêng mình và cũng là cố vấn cho hai công ty khởi nghiệp Việt Nam, một công ty chuyên sản xuất chip nano cho các ứng dụng khoa học đời sống và công ty còn lại đang phát triển các giải pháp thay thế cho bộ xử lý nguồn mở mới dựa trên ARM. ngành kiến trúc. Giống như nhiều nhà sáng lập, ông tiết lộ rằng các công ty khởi nghiệp công nghệ cao hầu như không thể vượt qua các rào cản hành chính để có được các lợi ích về thuế, không gian và lao động theo quy định pháp luật.
Họ cũng không thể tìm được nguồn vốn mạo hiểm nào từ phạm vi công cộng để làm bàn đạp cho con đường khó khăn. Việt Nam chưa có chương trình hỗ trợ mạnh mẽ của chính phủ để trang trải chi phí phát triển sản phẩm bán dẫn – ví dụ: thông qua ươm tạo, trợ cấp, phát hành cổ phần, hoàn trả chi phí R&D hoặc phần trăm doanh thu khi thương mại hóa. Trên thực tế, khoản đầu tư từ chính phủ có thể không lớn nhưng sẽ đóng vai trò then chốt trong việc truyền cảm hứng cho các doanh nghiệp nhỏ vượt qua “thung lũng tử thần” của doanh nghiệp. Nó cũng thu hút các nhà đầu tư khác tham gia vào giai đoạn tăng trưởng tiếp theo của công ty khởi nghiệp.
Nguồn : Tia Sáng | tại tòa soạn báo KUBET
Học nhanh cách chơi cá, tôm và cua và người mới bắt đầu có thể bắt đầu chỉ sau 1 phút tại KUBET!